HAVALE

Havale, bir gerçek veya tüzel kişinin (amir), diğer bir gerçek veya tüzel kişiye (lehdar) bir miktar para, kıymetli evrak ya da misli şeyler vermeye üçüncü bir kişiyi yetkili kılmasıdır. Amir başka bir banka veya aynı bankanın başka şubelerindeki kendi hesaplarına da para gönderebilir. Havale talebe bağlı olarak nakit teslimat veya hesaptan, bilgisayar, telefon, teleks veya elektronik fon transferi (EFT) yoluyla yapılır.

Elektronik fon transferi (EFT) sistemi, Türkiye’deki bankalar arasında T.C. Merkez Bankası aracılığı ile Türk lirası fon transferinin ve bu transferler ile ilgili bankalararası mutabakat işlemlerinin bilgisayar ortamında yapılmasını sağlamak üzere kurulmuş sistem olup, yurt içi fon akımının güvenilir, hızlı ve ekonomik bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar. Elektronik fon transferi, bir bankanın kendi şubesinden, başka bir banka şubesine para göndermeyi mümkün hale getirmiştir.

Havale ile ilgili hukuksal kurallar, Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Havalede taraflar

Banka aracılığı ile havale işleminde üç taraf bulunmaktadır.

· Amir : Havale emrini veren (yollayıcı),
· Lehdar : lehine havale verilen (alıcı),
· Banka : havaleyi ödemekle görevlendirilen, yollayıcı ile aracı arasındaki para gönderme işlemine aracılık eden taraf (ödeyici).

Havale kabulü ve alınacak masraflar

Müşterilerin nakden veya hesaplarından üçüncü bir gerçek veya tüzel kişiye para gönderilmesini sağlamak üzere müracaat edilen banka şubesince yapılan işlemlere, havale alınması veya kabulü denir. Sözlü talimatla hesaben herhangi bir havale talebi bankalarca kabul edilmez. Havale işlemlerinde bankalarca tahsil olunacak ücret, komisyon ve masraflar, verilen hizmetlerin bedelleri olduğundan, piyasa mekanizması sonucu oluşan serbest rekabet ortamı ve farklı maliyetler nedeniyle bankadan bankaya farklılıklar gösterebilir. Ayrıca, havale işlemleri ile ilgili olarak havale gönderen tarafından imzalanacak havale emirleri, her yıl Maliye Bakanlığı’nca belirlenen tutarlarda damga vergisine tabidir.

Gelen havalenin lehdara bildirilmesi veya ihbarı

Havale gönderenin (amirin) verdiği talimat doğrultusunda, havale bedelini ödeyecek şube, havale alıcısına (lehdara) bilgi verir. Verilen bilgiye rağmen havale alıcısı tarafından belli bir süre sonunda alınmayan havaleler, havale göndericisine teslim edilmek üzere şubeye iade edilir.

Havaleden cayma

Banka şubelerine gelen ve nakden ödenecek olan havaleler, lehtara bu konuda bir ihbarname tebliğinden (gönderilmesinden) önce, lehdarın hesabına alacak yazılmak suretiyle mahsuben ödenecek havaleler ise hesaba alacak yazılmadan önce, havaleyi gönderen şube aracılığı ile amir tarafından iptal edilebilir. Havalenin hesaba alacak kaydından veya ihbarname tebliğinden sonra havale iptal edilemez. Banka havaleyi lehdara ödemekle yükümlüdür. Herhangi bir şekilde lehtara bildirilen ya da hesaba alacak kaydedilen havalelere ilişkin iptal istemleri, ancak havale lehtarının yazılı muvafakatı ile gerçekleştirilir. Havale, lehtarın bir alacağının ödenmesi amacıyla gönderilmiş ise, havaleden dönülemez.

Lehdarın vefatı

Lehtar, havalenin bankaca ihbarından önce vefat etmiş bulunuyorsa, adresine ihbarname gönderilmez ve durum, amire hemen bilgi verilmesi için havale emrini veren banka şubesine bildirilir ve amirin talimatına göre hareket edilir. Havale, lehdarın vefatından önce kendisine ihbar edilmiş bulunuyorsa lehtarın varislerine ait olur ve havale miktarı, veraset ilamı hükümlerine göre varislere ödenir.

Havalede kimlik tespiti

Havalenin ödenmesi sırasında yapılması gereken hüviyet tespiti, amirin gönderdiği havalenin ödenmesini istediği kişi ile bankaya söz konusu havaleyi almak için başvuran kişinin aynı kişiler olup olmadığının araştırılmasını amaçlar. Gerçek kişinin kimlik tespiti fotoğraflı, soğuk damgalı, mührü okunaklı, tahrifatsız, geçerli ve kabul edilen belgeler üzerinden yapılır. Bu belgeler; nüfus hüviyet cüzdanı, pasaport ve sürücü belgesidir. Yabancı uyruklu kişiler için kendi ülke pasaportu veya yabancılar için düzenlenen ikametgah tezkeresi aranır.

Havale tutarının, kimlik tespitine ilişkin mevzuatta belirlenen limitleri aşması halinde havale amirinin de kimlik tespitinin yapılması zorunludur.

Yurtdışı Havale

Yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler ile yurtdışında çalışan vatandaşlarımız, Türkiye'deki bankaların yurtdışındaki muhabirleri ya da temsilcilikleri aracılığıyla yurdumuza dövizli veya TL havale gönderebilirler.

Yurtdışından gelen dövizli havaleler lehdarlarınca;

a) açılmış veya açılacak bir döviz tevdiat hesabına alınabilir.
b) TL'sına dönüştürülmek suretiyle kullanılabilir.

Döviz tevdiat hesaplarına geçirilen dövizli havalelerin hesap sahibince aynı cinsten veya başka cinsten bir dövizle efektif olarak alınabilmesi mümkündür. Yurtdışından döviz olarak gönderilen havaleler, bankaların muhabirleri nezdindeki hesaplarının alacaklandırıldığı tarih esas alınarak ödenir.

Yurtdışından herhangi bir bankaya gelen dövizli havale "telegrafik transfer" denilen bir yöntemle ya da dövizli çek düzenlemek suretiyle yurtiçindeki başka bir bankaya devredilebilir.