KREDİ KARTLARI

Genel olarak

Kredi kartı, kart sahibine harcamalarında nakit para ödemeksizin mal veya hizmet satın almalarını veya nakit para çekebilmelerini sağlayan bir ödeme aracıdır. Uluslararası alanda altı tane temel ödeme sistemi bulunmaktadır:

· Visa-Mastercard (banka kredi kartı sistemi),
· Eurocheque-Postcheck (uluslararası garantili çek sistemi),
· American Express-Diners Club (eğlence kartı sistemi).

Türkiye’de Eurocard/Mastercard, Visa, American Express ve Diners dolaşımdadır. Kredi kartı piyasasında bazı büyük mağazalar da indirim kartlarının yanısıra bankalar, müşterilerine hitap eden kredi kartı uygulamasını başlatmışlardır (Advantage Card, Çarşı Kart, Kip Kart, Atalar Altın Kart vb.).

Kredi kartının kart sahibine (hamiline) sağladığı yararlar ve riskler

· Kredi kartı, kart hamili açısından kısa vadeli bir kredi kaynağıdır.
· Kart hamiline kredi kartı borcunu, bütçesine ve kendi planına göre taksitler halinde ödeme olanağı sağlamaktadır.
· Önde gelen kredi kartlarının birçok ülkede geçerli olması, iş ve turistik seyahatlerde büyük kolaylıklar sağlamaktadır.
· Kredi kartı hamili, kart kullanımı nedeniyle yanında bulundurması gereken nakit parasını banka hesabında tutarak ek faiz geliri elde edebilmektedir.
· Kredi kartı çıkaran banka ve kuruluşların kart talep eden kişilerde aradıkları bir takım nitelikler bulunmaktadır. Bu durum kart hamiline çevresinde ve ilişkilerinde olumlu bir imaj yaratacak prestij sağlamaktadır.
· Kart hamili, kartı çıkaran kuruluşun sunduğu bazı özel nitelikteki hizmetlerden yararlanabilmektedir.

Kredi kartlarının sağladığı üstünlüklerin yanında kartların kaybolması ve çalınması gibi riskleri de vardır. Bu gibi durumlarda bankanın haberdar edilmesi halinde, kartın başkaları tarafından kullanılmasının kart hamiline getireceği zarar büyük ölçüde önlenebilir.

Kredi kartlarından yararlanabilecek kişiler

Düzenli bir geliri olan, 18 yaşından büyük herkes kendi adına asıl, dilerse ailesinin diğer fertleri adına da ek kart talebinde bulunabilir. Şirket yöneticilerine, şirket bünyesinden karşılanması gereken masraflarda kullanılmak üzere şirket kartı verilebilir. Şirket kartlarında hesaplaşmalar şirket hesabı üzerinden yapılır.

Kredi kartı sisteminin tarafları

Bir kredi kartı sisteminde, kredi kartını çıkaran kurum, üye işyeri ve kart hamili olmak üzere üç taraf ve bunlar arasında değişik sözleşme ilişkileri vardır. Ancak üç taraflı sistem pratikte yerini diğer tarafların da sisteme katıldığı genişletilmiş beş taraflı sisteme bırakmıştır. Bu sistemin tarafları ise;

- Lisans veren kredi kartı kuruluşu (Visa, MasterCard gibi),
- Lisans alan ve kart pazarlamasını yapan banka,
- İşyeri ile üye işyeri sözleşmesi imzalamış bulunan banka (bu yukarıdaki banka veya başka bir banka olabilir),
- Yetkili bir bankadan kredi kartını alan kart hamili,
- Üye işyeri sözleşmesini bir banka ile imzalayan ve kart hamilinin kartını kendi işyerinde kabul eden üye işyeri.

Kredi kartını çıkaran kurum ile kart hamili arasındaki ilişki

İmzalanan taahhütname veya sözleşmelerde yer almakla birlikte karşılıklı hak ve yükümlülükler aşağıdaki başlıklar altında gruplandırılabilir.

Kredi kartı kurumunun yükümlülükleri

· Sözleşmeye konu olan kredi kartını hamile (veya ek kartları asıl kart sahibine) teslim etmek,
· Uluslararası kart kuruluşları ile yapılan anlaşmada belirtildiği takdirde, kart hamiline peşin para kullanmaksızın mal ve hizmet satın alabileceği üye işyerlerini sağlamak ve bunun için elverişli bir ortam yaratmak,
· talep halinde hesap ekstrelerini göndermek,
· hamilin talebi üzerine sakıncalı, kayıp ya da çalıntı kartlar listesine kartı dahil etmek ve bunu tüm üye işyerlerine sözleşmeye uygun bir şekil ve zamanda göndermek.
· üye işyerine harcama belgesi tutarlarını ödemek.

Kredi kartı kurumunun hakları

· Hamilden ilk girişte kart ücreti ve giriş ödentisi daha sonra da yenileme ücreti talep etmek,
· Gerekli gördüğünde kartın kullanımını durdurarak, kartı hamilinden geri istemek,
· Kredi kartı borcunun taksitlendirilmesi veya kartla nakit avans çekilmesi ile gecikme veya limit aşımı durumlarında kart hamiline faiz/komisyon tahakkuk ettirmek.

Kart hamilinin yükümlülükleri

· Hesap özeti (kredi kartı ekstresi) tutarını, nakit avans, faiz, komisyon ve ücretleri sözleşmeye uygun olarak ödemek,
· sözleşme veya taahhütnamelerde yer alan adres değişikliği, meslekten ayrılma gibi değişikliklerin bildirim yükümlülüklerini yerine getirmek,
· kartın kaybolduğunu ve/veya çalındığını zamanında bildirmek.

Kart hamilinin hakları

· Nakit para kullanmadan tespit edilmiş kredi limitine kadar mal ve hizmet satın alma veya nakit kullanmak,

· hesap ekstrelerinin gönderilmesini talep etmek.

Kredi kartının kaybedilmesi ve çalınması

Hamil kartını özenle saklamak ve bunu kaybettiği ya da çaldırdığı takdirde kredi kartını çıkaran kurumu derhal haberdar etmekle yükümlüdür. Kartın kaybedilmesi veya çalınması durumunda, kartı veren kuruluşun sorumluluğu müşterinin bildiriminden itibaren söz konusu olabilir. Kredi kartının kaybedilmesi halinde ortaya çıkacak zararlardan doğan sorumluluklar imzalanan taahhütname veya sözleşmelerde yer almaktadır.

Kredi kartının bankalardan temini

Kredi kartı almak için banka şubelerine başvuran kişilerin, öncelikle kredi kartı başvuru formunu doldurması ve imzalaması gerekir. Kredi kartı taleplerinde garantör (müşterek borçlu ve müteselsil kefil) de talep edilebilir.

Kredi kartı ilişkisine geçilen her müşteri ile kredi kartı üyelik sözleşmesi düzenlenir. Kredi kartı hamili gerçek kişi ise; Üye/Üye Şirket bölümüne kredi kartı hamilinin, müşterek borçlu müteselsil kefil bölümüne müşterek borçlu müteselsil kefil imzası alınır.

Müşteri limiti

Kart limiti, kredi kartı ile yapılabilecek azami harcama tutarını belirleyen sürekli (rotatif) bir limittir. Nakit çekme de müşterinin limiti içinde olup, limiti müşterinin kredi değerliliğine göre belirlenir. Bir hesap kesim dönemi içinde alış veriş ve nakit çekme tutarları toplamının (yurtdışı dahil) kart limitini aşmaması gerekir. Ekstrede gösterilen borç ödendikçe risk azalır ve boşalan limit tekrar kullanılır. Bankalarca kredi değerliliği bulunan tüm müşterilere kart limiti tahsis edilebilir.

Ödeme esasları

Kart hamilleri peşin ödeme veya kartı veren kuruluşun imkan sağlaması halinde ekstre borcunun taksitlendirilmesi gibi iki ödeme seçeneğinden birini seçme hakkına sahiptir. Son ödeme tarihi bankadan bankaya değişmektedir. Kart sahipleri harcamalarını bankalarca gönderilen aylık hesap özetleri (ekstreler), otomatik para çekme makinaları ve diğer hizmet kanallarından (telefon, internet bankacılığı vb.) takip edebilir. Yurtiçi harcamalara ait ödemeler genellikle Türk lirası olarak yapılmakta ise de, yurtdışı harcamaların Türk lirası veya Amerika Birleşik Devletleri doları olarak yapılması bankadan bankaya değişebilmekte olup, bu husus da imzalanan sözleşme veya taahhütnamede yer almaktadır.

Kredi kartı harcamalarının kredilendirilmesi (taksitlendirme) veya geç ödeme durumunda, faizin başlatılacağı tarih ve faiz hesaplamasına esas alınacak tutar

Müşterinin talebi ve bankanın uygun görmesi halinde kredi kartı harcamaları kredilendirilebilir.

Müşterilere gönderilen ekstrede yer alan harcama tutarının (alışverişten oluşan borç) tamamının, ekstre son ödeme tarihine kadar ödenmesi halinde herhangi bir faiz tahakkuku yapılmaz.

Kart harcamalarının belirli bir yüzdesini (hesap özetlerinde ödenmesi gereken en az tutar) ödeyerek kalanını kredilendiren kart sahiplerinden takip eden hesap döneminde kredi faizi talep edilir. Hesap özetinde belirtilen ödenmesi gerekli tutarın son ödeme tarihinden sonraki bir tarihte ödenmesi halinde gecikme faizi, müşterilerin kendilerine tahsis edilen kredi kartı limitleri üzerinde harcama yapmaları halinde aşan kısma limit aşım ücreti uygulanır.

· Kredilendirilen harcamalar için uygulanacak kredi faizi oranı,
· son ödeme tarihine kadar ödenmeyen tutarlar için talep edilecek gecikme ücreti,
· kredi kartı limitleri üzerinde yapılan harcamalar için tahsil edilecek limit aşım ücreti,
· kartın ilk verilişinde yıllık, yenilenmesinde ve nakit çekilişlerde talep edilecek komisyon ve ücretler

imzalanan taahhütname veya sözleşmede yer alır ve bankadan bankaya değişir.

Kredilendirilmeyen Kredi Kartları (Charge Cardlar)

Charge card’ların da bankalardan temin edilme prosedürü diğer kredi kartları gibidir.
Kredi kartlarına benzer. Ancak en önemli farkı, devre içinde (örneğin 1 ay) yapılan alışverişlerin veya nakit çekilişlerin ekstrede gözüken toplam tutarın yeniden kredilendirme özelliğinin olmayışı ve tamamının ilgili bankaya öngörülen gün içinde ödenmesidir.